دربند - پرویز شهبازی - 1391

انجامِ بی سرانجام

نازنین دختری است شهرستانی که به تهران آمده تا در رشته ی پزشکی تحصیل کند. دربند قرار است راوی مشکلات این دختر در مواجهه با چنین کلان شهرِ بی رحمی باشد. عده ای بر این باورند که نازنین به علت معصومیتش است که به دام این مشکلات می افتد و برخی نیز معتقدند که تن دادن وی به این دردسر ها معلول حماقت اوست. به نظر بنده، اما، نازنین نه معصوم و ساده دل است (به سکانس ورود او به منزل توجه کنید که چگونه به حریم شخصی سحر سرک می کشد!) و نه احمق است و ساده لوح (برخورد قاطع وی با درخواست نا معقول مادر – یا مادربزرگ - نخستین شاگردش را مشاهده کنید!). نازنین دختری نازنین و احساساتی است که مرتکب ساده اندیشی و کم عقلی می شود و این سایه افکندن احساسات بر عقل وی درباره ی دختری در سن و سال و شرایط او کاملاً منطقی می نماید (در مورد شاگرد ها هم آنجایی که قضیه احساسی است از حق خود کوتاه می آید).

 فیلمنامه قادر است تا حد قابل قبولی شخصیت نازنین را پرداخت کرده و قصه ی کم رنگی از ماجرای او را برای ما تعریف کند. همین قصه ی نحیف شاید تنها دلیل همراه شدن نسبی تماشاگر با فیلم باشد.

نویسنده، اما، در معرفی و پرداخت دیگر شخصیت های فیلم (که برخی از آنها به کل زائد هستند) مشخصاً اخرس بوده و نتیجتاً در فضا سازی (خصوصاً فضای دانشگاه) و قصه پردازی نیز الکن می ماند. بازی های خوب بازیگران نیز نمی تواند کمکی به ساخت شخصیت ها و پیشبرد داستان داشته باشد. البته به جز بهرنگ علوی که کاراکترش، بیش از  فیلمنامه، مرهون بازی دقیق خودِ اوست. موارد فوق الذکر در نهایت موجب شده اند که داستان دربند با پایانی عجولانه و مبهم، علی رغمِ به انجام آمدن، به سرانجام نرسد، چراکه در انتها تکلیف ما با عاقب اغلب شخصیت ها مشخص نیست.

کارگردانی و دوربین نیز از مشکلات اساسی فیلم به شمار می روند. مثلاً در نمای ورود نازنین به کوچه ی منزل اجاره ای، چه التهابی در این کوچه هست که فیلمبردارِ اثر با دوربین روی دستش به دنبال آن می گردد؟ با چه منطقی p.o.v های نازنین در نخستین ورودش به منزل، گاه با دوربین روی دست و گاه با دوربین ثابت گرفته شده اند؟ علت دوربین روی دست در نمای پایین آمدن نازنین از پله های دفتر بیمه چیست؟ نوع پایین آمدن دوربین حاکی از آن است که این نما p.o.v نیست. سوبژکتیو هم نمی تواند باشد چراکه با منطق میزانسن جور در نمی آید (نازنین در ابتدای نما بالای پله ها و در انتها پایین پله هاست، پس پایین آمدن در عینیت صورت گرفته و نه در ذهنیت). بنابراین این پلان نیز همچون بخش های دیگری از فیلم اضافه و بدون کارکرد است.

نهایتاً باید گفت که دربند به رغمِ تیتراژ ابتدایی خوب و مضمون جذابش که نوید فیلمی سرپا را می دهد، متأسفانه به دلایل فوق الذکر به اثری تلف شده و ناکارآمد تبدیل شده است.