گناهکاران - فرامرز قریبیان - 1390

زنده میری

گناهکاران اساساً از ناحیه ی فیلمنامه دچار مشکل بوده و ضربه ای مهلک خورده است. شخصیت ها ابداً پرداخته نشده و انگیزه های اعمال و علل رفتارشان مجهول می ماند. فلذا تماشاگر با هیچ کدام از ایشان احساس نزدیکی نکرده، هیچ یک را نمی فهمد، و نتیجتاً با قصه ای ابتر مواجه است که بعضاً از تکراری و کلیشه ای شدن آن افگار می گردد.

از آزار دهنده ترین بخش های فیلم (فیلمنامه) تکرار مکرر صحنه ی قتل با قاتلان متفاوت است که علاوه بر عبث بودن و نداشتن کارکردی حسی در مواجهه با تماشاگر، با تدوینی بسیار بد و بی دقت مضحک نیز می نماید.

قصه ی شخصیتهای فرعی هم علاوه بر اینکه کلیشه ای به نظر می رسد، به خوبی روایت نمی شود. بدان معنی که قصه ی بعضی از شخصیتها را نیمه کاره می فهمیم ولی در عین حال از برخی دیگر، بیش از حد نیاز اطلاع داریم و چیزهایی را از آنها می بینیم که به داستان اصلی مربوط نبوده و بیانگر مسائل شخصی خودشان است.

مشکل بنیادی فیلمنامه، اما، چیز دیگری است و آن اینکه علی رغم توضیحات فیلمساز و فیلمنامه نویس، راقم این سطور بر این باور است که ایرانیزه نشدن داستان گناهکاران نقطه ضعف اصلی فیلم به شمار می رود. درست است که موضوع جرم و جنایت و قتل در همه جای دنیا وجود دارد، اما وقتی با مقوله ای به نام سینما طرف هستیم، مخاطب ما، که تماشاگر اثر ماست، باید مسائل جامعه ی خود را در فیلم ببیند تا قادر باشد به فهم درست و درک دقیقی از انگیزه ی قتل، علت جنایت و روش برخورد با آن؛ که قطعاً و مسلماً منتج از شرایط جامعه ای خاص، زمانی مشخص، و مکانی معین است؛ دست یابد. اینکه فیلمی را تهی از هرگونه نشانه گذاری های اینچنینی کنیم تا تمام دنیا بیننده ی آن باشند، نه تنها نکته ی مثبتی نیست، که حتماً از ضعف فیلم، و به طریق اولی، فیلمنامه نویس خبر می دهد. این طرز فکر که با حذف مشخصات زمانی و مختصات مکانی می توانیم فیلم را جهانی و همه فهم کنیم توهمی بیش نبوده و تنها حکم سرپوشی را دارد که سازنده ی اثر بر عدم درک صحیح خویش از جامعه ی اطراف خود و یا عدم توانایی اش در به تصویر کشیدن آن می گذارد.

هر اثر هنری موجودی است زنده و متحرک، ولیکن سازنده ای که پیش از بومی شدن خیال جهانی شدن دارد، اثر بیچاره را به مسلخ بی هویتی برده و نهایتاً او را به مرده ای متحرک بدل می سازد.